Hipnoza to odmienny stan świadomości, który związany jest ze skoncentrowaną uwagą, zredukowaną zdolnością postrzegania a także zwiększona podatnością na sugestie. Można nazwać ją stanem głębokiego skupienia na jednym temacie, w którym sugestie są akceptowane. Umysł nie poddaje ich analizie, przyjmuje pewne rzeczy za pewnik.
W tym stanie nieświadoma część umysłu nie traci wolności działania ale nie jest też ograniczona przez filtry, które nakłada nasza świadomość, ponieważ wszelkie dodatkowe procesy myślowe są wygaszone. Następuje osłabienie czynnika krytycznego, ponieważ hipnotyzowany podąża za osobistym doświadczeniem bez jego oceniania, akceptując je takim, jakim jest. Często w literaturze można spotkać określenie hipnozy jako najdoskonalszego narzędzia dostępu do ukrytego potencjału człowieka. Co ważne: hipnoza nie odbiera kontroli, wręcz przeciwnie daje większa kontrolę nad wewnętrznymi procesami i stanami. Z tego powodu nawet mała doza oporu ze strony hipnotyzowanego może znacznie ograniczyć możliwości uzyskania oczekiwanych efektów terapii. Dlatego tak ważna jest (na każdym etapie) współpraca klienta i hipnoterapeuty. Odpowiednie podejście stwarza podatne warunki do powodzenia sesji.
Hipnoterapia, w odróżnieniu od innych nurtów terapeutycznych jest uznawana za krótkoterminowe podejście, w którym korzystna zmiana, jeśli ma nastąpić, powinna pojawić się relatywnie szybko. Hipnoza czy hipnoterapia jest dla każdego, kto szuka zmiany w swoim życiu, czyli oczekuje przywrócenia równowagi wewnętrznej (homeostazy).
Generalnie znaczna większość ludzi może poddać się hipnozie i hipnoterapii. Są jednak pewne przeciwwskazania, wśród których wymienia się: schizofrenię, psychozę, epilepsję, narkolepsję, chorobę dwubiegunową oraz ciężkie zaburzenia depresyjne z tendencjami samobójczymi. Przeciwwskazaniem mogą być także poważne choroby serca. Tak samo leki psychotropowe, antydepresyjne lub inne zmieniające świadomość mogą wykluczać hipnoterapię.
Hipnoza jest naturalnym stanem naszego organizmu. Nie zdajemy sobie często z tego sprawy ale w stanie transu hipnotycznego znajdujemy się nierzadko kilka lub kilkanaście razy w ciągu dnia. Hipnoza jest bardzo bezpieczna.
Hipnoza to nie sen. Gdyby klient podczas transu spał, to nie możliwe byłoby przeprowadzenie właściwego procesu. Podczas transu człowiek otwiera się na sugestie hipnoterapeuty aby dokonać zmiany. Musi w związku z tym być świadomy tego, co słyszy i przyjmować sugestie takimi, jakie są.
W stanie hipnozy człowiek staje sie jeszcze bardziej świadomy siebie, swoich odczuć. Podczas transu ma poczucie kontroli nad własnym ciałem, co oznacza, że może także ze stanu hipnozy wyjść. Nawet będąc w głębokim transie po jakimś czasie człowiek po prostu się wybudza.
Nie. W trakcie hipnozy człowiek nie robi nic, co jest niezgodne z jego przekonaniami czy wartościami. Dlatego też bardzo ważna jest współpraca hipnoterapeuty z klientem.